1 MAYIS’IN ARDINDAN:
Kapitalizm kendisini emek sömürüsü sayesinde var eden bir sistemdir. Dolayısıyla üretim araçlarına sahip olmayan milyonların emeği üzerinden üretim araçlarına sahip olan bir avuç azınlık çıkar sağlar. Kapitalist sistemin esası budur. İşçi, verdiği emeğin karşılığını tam olarak alamadığı gibi ürettiği değerin ederi ne kadar fazla olursa olsun saatlik ücretle yetinmek zorunda kalır. Bir inşaat işçisi milyonlarca liralık bir evi inşa etse de alacağı ücretle o evin kapısını dahi alamaz. Bu sebeple kapitalist sistem var oldukça işçilerin emeklerinin karşılığını alma mücadelesi hiçbir zaman son bulmaz. Bundan dolayı 1 Mayıs’ı işçiler bütün dünyada emek, mücadele ve dayanışma günü olarak kutlamaktadır.
1825: ABD’de 18 saatlik günlük çalışmanın azaltılması için grevler başladı.
1827: Dünyanın ilk sendikası olarak kabul edilen Philadelphia Mekanik Sendikası kuruldu.
1837: ABD’de devlet işinde çalışma süresi 10 saate indirildi.
1868: Birkaç eyalet hükümeti 8 saatlik çalışma süresini kabul etti ve ABD Kongresi benzer bir yasa çıkardı.
1886: Peş peşe 5-6 yıl süren grevlerin ardından ABD ve Kanada'daki Örgütlü Esnaf ve İşçi Sendikaları Federasyonu tarafından, 8 saatin 1 Mayıs 1886'dan itibaren yasal günlük çalışma saatini oluşturacağına karar verildi,
1888: Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu 1888’de, 8 saatlik iş günü kabul edilinceye kadar her yılın 1 Mayıs’ında grev yapılması kararını açıkladı. Belçika, Almanya, İngiltere ve Fransa’daki sendikalar da karara katılacaklarını ilan etti.
1890: Osmanlıda ışçi sınıfının ilk olarak 1890’da büyük bir mitingle kutlamaya başladığı 1 Mayıs "birlik, mücadele ve dayanışma günü", izleyen yıllarda, tüm ülkelerde çoşkulu kutlamalara, büyük mitinglere sahne oldu.. Ama Türkiye’de, uzun yıllar yasaklandı... 1 Mayıs öncesi günlerde aydınlar, sendika yöneticileri, işçiler göz altına alındı.
1891: 2. Enternasyonal de 1 Mayıs’ın İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik Mücadele ve Dayanışma Günü olarak kutlanması kararı aldı. Böylelikle 1 Mayıs tüm dünyada kutlanır oldu.
1905: Anadolu'da 1 Mayıs ilk kez Osmanlı döneminde 1905 yılında İzmir'de kutlandı. İstanbul'da ise ilk kez 1 Mayıs kutlaması 1910'da yapıldı.
1920’li yıllarda I. Emperyalist Paylaşım Savaşı dönemindeki işgallere rağmen 1 Mayıs Türkiye’de işçilerin “Bağımsız Türkiye” talebiyle kutlandı.
1925 yılında çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu sonrasında kutlamalara izin verilmedi ve 1935 yılına kadar hemen hemen her yıl ancak gizli kutlanabildi.
1935: "Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun" adıyla çıkarılan düzenleme ile "Bahar ve Çiçek Bayramı" olarak genel tatil günlerine dahil edildi.
1960 sonrası 1 Mayıs’ın işçi bayramı olarak kutlanmasında yine "yasaklar" yaşandı.
1976: En kitlesel 1 Mayıs 1976’da kutlandı. Bu miting DİSK’in öncülüğünde ve Taksim Meydanı’nda yapıldı. O gün Taksim Meydanı’nı 400 bin emekçi doldurdu.
1977: Taksim’e 500 bin emekçinin akması engellenemedi. DıSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşmasının sonlarına doğru çevredeki binalardan halkın üzerine ateş açıldı. Yaşanan paniğin ardından 37 insanımız yaşamını yitirdi ve 200’den fazla yaralı vardı.
1980: Askeri darbenin ardından 1 Mayıs yine yasaklandı ve bayram olmaktan çıkarıldı.
1983: Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu’nun kabul tarihi olan 24 Temmuz, 1983’de işçi sınıfına 1 Mayıs’ın yerine bayram olarak dayatıldı. Ancak kabul görmedi.
1989: Taksim’de bir araya gelen kitleye saldırıldı. Mehmet Akif Dalcı isimli bir işçi yaşamını yitirdi. 1990: Yine Taksim’e yürümek isteyenlere izin verilmedi. Çıkan çatışmada ODTÜ Öğrencisi Gülay Beceren felç oldu.
1996: 1980 sonrasının en kitlesel mitingi gerçekleştirildi. Kadıköy’ü dolduran yaklaşık 150 bin insan toplandı ama yine açılan ateş sonrası 3 kişi yaşamını kaybetti.
2009: 1 Mayıs “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla yeniden resmi tatil ilan edildi ve kutlanmaya başlandı.
2010: İşçi örgütlerinin 1 Mayıs’ı Taksim’de kutlamasına izin verildi. Görkemli bir kutlama oldu. Aynı kutlama 2011’de de tekrarlandı.
2013: Gezi olaylarının ardından adeta telaşa kapılan AKP hükümetlerince 1 Mayıs’ın Taksim Meydanı’nda kutlanması yeniden yasaklandı.
2024: AKP Hükümeti, CHP’nin de katıldığı 1 Mayıs Kutlamalarının Taksim’de yapılmasına izin vermedi. İşçi örgütleri ve siyasi partilerin Taksim Meydanı’na yürüyüşü 42 bin polisin gazlı ve coplu müdahalesi ile engellendi. Sonuç olarak 1 Mayıs bütün dünyada işçiler tarafından coşku ile kutlanırken Türkiye, vatandaşının anayasal hakkını yok sayarak çatışma ve gazlı-coplu müdahale ile sınıfta kaldı.
Her şeye rağmen,
Yaşasın 1 Mayıs,
Yaşasın işçinin köylünün bayramı,
Yaşasın 1 Mayıs emek ve dayanışma günü,
Yaşasın 1 Mayıs bahar ve çiçek bayramı,
Yaşasın emeğin kutsallığı, kahrolsun faşizm ve emperyalizm.
01.05.2024
...